Gram Panchayat: Role, Duties of Sarpanch and Types of Government Grants :: ગ્રામ પંચાયત: સરપંચના કાર્ય, જવાબદારીઓ અને સરકાર તરફથી મળતી ગ્રાન્ટ્સ
🌾 Gram Panchayat: Role, Duties of Sarpanch and Types of Government Grants
ગ્રામ પંચાયત: સરપંચના કાર્ય, જવાબદારીઓ અને સરકાર તરફથી મળતી ગ્રાન્ટ્સ
🧑⚖️ Who is a Sarpanch? | સરપંચ કોણ છે?
The Sarpanch is the democratically elected head of a Gram Panchayat — the lowest tier of the Panchayati Raj System in India. The Sarpanch acts as the spokesperson, administrator, and facilitator of village-level governance.
સરપંચ એ ભારતની પંચાયતી રાજ વ્યવસ્થામાં ગ્રામ પંચાયતનો ચૂંટાયેલો વડો હોદેદાર છે. સરપંચ ગામના નાગરિકોની સમસ્યાઓ ઉકેલવા, વિકાસકાર્ય કરાવવા અને શાંતિ જાળવવા માટે જવાબદાર હોય છે.
📝 Detailed Responsibilities of a Sarpanch | સરપંચની વિગતવાર જવાબદારીઓ
1. 📋 Administrative Duties | પ્રશાસનિક જવાબદારીઓ
- Conduct regular Gram Sabha and Panchayat meetings
નિયમિત ગ્રામસભા અને પંચાયતની બેઠકો બોલાવવી - Maintain Panchayat records like birth-death registers, ration lists, and property records
જન્મ-મૃત્યુનો હિસાબ, રાશન કાર્ડ યાદી, મિલકતનો હિસાબ રાખવો - Liaison between citizens and government departments
ગ્રામજનો અને શાસન વચ્ચે પૂલનું કામ કરવું
2. 🛠️ Developmental Duties | વિકાસમુલક જવાબદારીઓ
- Monitoring village infrastructure: Roads, sanitation, drainage, water supply, etc.
ગામના રસ્તા, ગટર, પાણી પુરવઠો, લાઇટ વગેરે સુવિધાની દેખરેખ - Executing government schemes at village level
ગ્રામ સ્તરે સરકારની યોજનાઓ અમલમાં મૂકવી - Identifying needs of the community (Anganwadi, school, health centre, etc.)
ગ્રામજનોની જરૂરિયાતો ઓળખવી અને તે માટે કામગીરી કરવી
3. 💸 Financial Duties | નાણાકીય જવાબદારીઓ
- Preparation of annual and five-year plans for village development
ગામના વિકાસ માટે વાર્ષિક અને પાંચ વર્ષના આયોજન બનાવવું - Utilization of government grants transparently
સરકાર તરફથી મળેલી ગ્રાન્ટનો પારદર્શી રીતે ઉપયોગ કરવો - Maintain Panchayat fund accounts and submit utilization certificates
પંચાયતના એકાઉન્ટ અને ખર્ચના સર્ટિફિકેટ રાજ્ય સરકારને આપવું
4. ⚖️ Judicial/Dispute Resolution | ન્યાયિક / ઝઘડાઓનો ઉકેલ
- Resolve small disputes within the village
નાનાં-મોટાં ગામલોકોના ઝઘડાઓ ઉકેલવા - Prevent illegal activities like encroachments or misuse of land
ગેરકાયદે કબજા અથવા જમીનના દુરુપયોગ સામે પગલાં લેવી
💰 Types of Government Grants to Gram Panchayat | ગ્રામ પંચાયતોને મળતી સરકારી ગ્રાન્ટ્સ
ગ્રામ પંચાયતોને કેન્દ્ર તથા રાજ્ય સરકાર દ્વારા વિકાસ અને સેવાઓ માટે નીચે મુજબની ગ્રાન્ટ મળે છે:
| Grant Name | Purpose | Amount / Remarks |
|---|---|---|
| 15th Finance Commission Grant | Water supply, sanitation, and infrastructure | ₹2–₹5 lakh/year per Panchayat |
| MGNREGA (મહાત્મા ગાંધી નrega) | Employment through public works | Based on job cards and demand |
| Swachh Bharat Mission (SBM) | Construction of toilets, sanitation awareness | ₹12,000 per toilet + awareness fund |
| PM Awas Yojana (PMAY-G) | Housing support for poor families | ₹1.2 lakh for rural houses |
| National Health Mission (NHM) | Village Health Sanitation & Nutrition Committees | Fund based on population & needs |
| State-specific schemes (e.g. Gujarat Vikas Mission) | Road, School, Drainage, Borewell, LED Lights | Varies based on approved projects |
📍 Other funding sources:
- Own Revenue (મકાનકર, બજાર ટેક્સ, કિરાયે આવક)
- CSR Funds (નજીકની કંપનીઓ દ્વારા દેવાયેલા અનુદાન)
- Donations or Community Participation
📊 Utilization and Monitoring | ઉપયોગ અને દેખરેખ:
- All funds must be used as per Gram Sabha approval.
તમામ ખર્ચ ગ્રામસભાની મંજૂરી પછી જ થઈ શકે. - Monitoring through eGramSwaraj portal ensures accountability.
eGramSwaraj પોર્ટલ પર ખર્ચ અને યોજના દેખરેખ રાખવામાં આવે છે. - Audits are conducted annually by state agencies.
દર વર્ષે રાજ્ય કક્ષાએ ઓડિટ થાય છે.
✅ Conclusion | નિષ્કર્ષ
The Sarpanch is the key figure in transforming rural India. With administrative powers, direct public contact, and access to development funds, the Sarpanch ensures that “self-rule” (સ્વરાજ) becomes a ground reality in every village.
સરપંચ ગ્રામ વિકાસનો કાળજી લેનારો ધારક છે. યોગ્ય નેતૃત્વ અને ગ્રાન્ટના સદુપયોગ દ્વારા દરેક ગામ સ્વચ્છ, સ્વસ્થ અને સ્વાવલંબી બની શકે છે.
📌 ખાસ નોંધ:
તમારા ગામની પંચાયતની વિત તિથિ, મંજૂર યોજના, ગ્રાન્ટ વિગતો માટે 📎 eGramSwaraj.gov.in પોર્ટલ જોઈ શકો છો.
ટિપ્પણીઓ
ટિપ્પણી પોસ્ટ કરો